małyjanio :

i tak będziecie

Niby czemu?

wystawilybyście lepiej własnego kandydata!

Te wybory są wybitnie pesymistyczne. Bo – poza standardowym wianuszkiem świrów typu Korwin‐Mikke – wszyscy kanydaci są hm, emanacją partii, ale nawet nie wszystkie partie ruszyły d... (por. kolejny odcinek szopki pn. „wspólny kandydat tzw. lewicy”). Kasa (partyjna) rulez, choć zdawać by się mogło, że w warunkach znienackowej i skróconej kampanii powinna się akurat liczyć stosunkowo najmniej (względem poprzednich wyborów).

Trudno uwierzyć, że nie ma w Polsce (nawet pomijając Karola Modzelewskiego) żadnych potencjalnych Mężów a zwłaszcza Żon Stanu. A jednak. Więc z tym wystawianiem jest zupełnie nieróżowo, zwłaszcza że nie wiadomo, do kogo właściwie się zwracasz w liczbie mnogiej.

@ miskidomleka:

Po wyborach w 1991 w sejmie było 14 partii, po 1993 i 1997 – 6 partii. Po wyborach w 2001 nadal 6. Przed tymi wyborami AWS podmienił Saint League na d’Hondta, czyli wybory stały się w mniejszym stopniu proporcjonalne (zniesiono też tzw. listy krajowe). Po wyborach 2005 – 6 partii. Dopiero wybory 2007 przyniosły ograniczenie liczby wygranych list wyborczych do 4 (chociaż w LiD schowały się – poza SLD – także kompletnie marginalne SdPL i PD). Na nadmierne rozdrobnienie nie narzeka się zatem od 1993, a jeśli się narzekało, to w innym natężeniu niż w latach 1991–1993.

Mechanizm finansowania partii politycznych określiła ustawa z 1997. Składa się z trzech elementów: subwencji podmiotowej (dla partii obecnych w parlamancie), zwrotu kosztów kampanii wyborczej (ale niekoniecznie w całości i tylko dla wygranych). Trzecim elementem jest notorycznie niewykorzystywany Fundusz Ekspercki. Średnio od 2001 finansowanie partii z budżetu było na poziomie 75 mln rocznie. W 2009 trzy partie (PO, SLD i PSL) zmajstrowały ustawę o ograniczeniu finansowania z budżetu. PiS był przeciw (bo zaciągnął poważny kredyt na wybory 2007 i generalnie kiepsko stał z kasą). W styczniu 2010 ustawa ta wychynęła z Trybunału Konstytucyjnego, dokąd posłał ją prezydent Kaczyński. Wynik: zasadniczo można ograniczać, ale bez działania wstecz. Co z nią dalej – nie wiem.

Wnioski dot. systemu finansowania partii można znaleźć w raporcie ISP z 2008.

A więc „rozdrobnienie parlamentarne” zaczęło nam zjeżdżać w stronę systemu dwupartyjnego (po wczorajszych wynikach optymiści mogą się upierać przy dwuipółpartyjnym).

Z drugiej strony, zmienia się w nowym wieku charakter wyborów. Coraz większą rolę odgrywa tzw. marketing polityczny: reklamy w TV, billboardy. Co wiąże w coraz większym stopniu szanse wygranej z czystą żywą kasą.

Pojawiają się zatem postulaty „debillboardyzacji” kampanii wyborczych, kolejny symptom zwiększającego się poczucia społecznego, że system partyjny w Polsce się zabetonował.

Czy nie chodzi nie tyle o petryfikację, a o petryfikację w takiej właśnie formie jaka się spetryfikowała — prawica, bardziej prawica, i prawicująca lewica?

Oczywiście, też. Gdyby w Polsce partie parlamentarne pokrywały spektrum w takim stopniu, jak np. w Niemczech czy Francji, poczucie alienacji byłoby mniejsze.

@ sheik.yerbouti:

Niemcom jakoś lepiej idzie z Turkami. A tak wewogle, to pora na cytat z holenderskiej dziennikarki:

Nie macie żadnej lewicy, bo to, co wy nazywacie lewicą, u nas nazywa się prawicą. A to, co u was nazywa się prawicą, my nazywamy lunatics.

Więc poziomów alienacji tak wprost porównać się nie da.

@ miskidomleka:

Zawsze łatwiej o diagnozę niż terapię. W Europie na przełomie lat 60. i 70. XX wieku był wysyp ustaw o finansowaniu partii politycznych (po maju ’68?) i wszędzie są z grubsza te same mechanizmy, tzn. dominują subwencje podmiotowe z budżetu zależne od wyniku wyborczego. Ma to oczywisty antykorupcyjny sens. Potem pojawia się pomysł, żeby zmusić partie do działań programowych/merytorycznych poprzez wydzielenie z tej subwencji funduszu na – mówiąc w skrócie – think tanki. Dokładnie taka intencja przyświecała polskiemu Funduszowi Eksperckiemu, jak już mówiłem – notorycznie niewykorzystanemu (partie parlamentarne w Polsce wolą korzystać z funduszy sejmowych na opłacenie ekspertów i „ekspertów”). Ostatnim krokiem jest zakaz przeznaczania pieniędzy z subwencji na kupowanie reklam w tv, billboardów etc. (tak – podobno – jest we Francji; link & szczegóły needed). Czyli próba powstrzymania marketingowego modelu uprawiania polityki.

Dopuszcza się też (choć pewnie w różnym zakresie) prowadzenie działalności gospodarczej, zyski z nieruchomości/lokat bankowych, datki osób prywatnych (z limitem wysokości) itd. (I tu się w Polsce objawiają schody, bo znaczna część majątku SLD i PSL pochodziła z czasów PRL, co zaburzało warunki konkurowania. [*])

Zasadniczo więc, na pytanie:

Jaki system gwarantowałby sprawiedliwie równy dostęp do polityki nowicjuszy, równy dla nowicjuszy ubogich i bogatych z domu?

musi paść odpowiedź: żaden. Niemniej, sięgając po analogię z konkurencją w gospodarce, której warunki też nie są sprawiedliwe, można sobie wyobrazić przynajmniej jakieś rozwiązania/regulacje antymonopolistyczne czy przeciwdziałające kartelizacji.

Z pomysłów luźnych, nieprzemyślanych do końca [?] i takich, co to ktoś rzuca, ale mało kto łapie, mogę wymienić antykartelowy sprzeciw Sierakowskiego:

A alternatywne sposoby finansowania partii? Choćby z dobrowolnych odpisów podatkowych w wysokości 1 proc. Ponieważ inny jest 1 proc. Kulczyka, a inny jego kierowcy, wprowadzić należy limit całości takich wpływów (reszta dla organizacji pożytku publicznego). A także obowiązek przeznaczania odpowiednio dużej części przychodów partyjnych na prowadzenie fundacji, która zajmowałaby się prowadzeniem badań i szkoleń.

Przydałby się także zakaz publikowania reklamówek telewizyjnych, bliboardów i tego typu wyrzucania pieniędzy w błoto.

Sprowadza się to do postulatu, aby wprowadzić częstsze kryterium oceny działalności partii niż wybory‐raz‐na‐4‐lata, np. corocznie przy wypełnianiu PIT‑a. Nie umiem ocenić tego merytorycznie, ale sama idea regulacji antykartelowych i zwróconych przeciw zmarketingowieniu polityki podoba mi się.

W wywiadzie udzielonym na tydzień przed I turą, Żakowski formułuje diagnozę „cywilizacyjną”:

Jeśli popatrzymy na współczesne demokracje, to widać, że one właśnie w tę stronę ewoluują. Wszystko zmierza w stronę układu dwóch dużych partii. Ewentualnie dwóch plus jednej mniejszej albo dwóch, jednej mniejszej i jedenastu zupełnie malutkich. [...]

Działa tu bardzo prosty mechanizm: media wymuszają taki dwubiegunowy układ. Chcą mieć szeryfa i bandytę. W narracji współczesnych mediów tylko takie jasne podziały dają się opowiedzieć. A światem rządzą media. To jest zmiana o charakterze cywilizacyjnym. Pluralizm realizuje się więc wewnątrz partii, które są czasem bardzo zróżnicowane, tak jak Platforma – od Palikota do Gowina. A myślę, że będzie się jeszcze bardziej rozszerzać.

I dalej rozwija pomysły‐postulaty, żeby uprawiać demokrację wewnątrz jednej z dwóch wielkich partii. Mam nadzieję, że się myli, że nie jest to „historyczna konieczność”, nie dający się zatrzymać proces USA‐nizacji polityki. Demokracja à la USA – jak dla mnie – to żadna demokracja. Ale przywołuję tego Żakowskiego tylko dla ilustracji, że są też takie postawy, poddańcze wobec społeczeństwa spektaklu.

[*] a kryptopartia Kościoła katolickiego to już wewogle krezus (finansowy, medialny itd.)

PS Sorry za długość tego komcia.