Po piersze:

Częstość ta skutkuje nieustannym poszerzaniem pola zarobkowego cechu (redaktorów i korektorów), o to przecież głównie chodzi (...)

Naprawdę, o to głównie chodzi? Przecież w ten sposób dałoby się napisać o każdym zawodzie: że pisarz pisze, bloger bloguje itd. Może jednak ciekawiej byłoby pomyśleć – jak sugeruje jesień fetyszysty – o dynamice relacji między autorem, redaktorem i korektorem jako współpracy albo właśnie nieuniknionym sporze związanym z publikowaniem? Że to w gruncie rzeczy relacja między autorem, publicznością a normą językową, ale sprowadzona do skali mikro i odbywająca się, zanim tekst dotrze do szerokiej publiczności?

Druga rzecz jest taka, że trzeba by jednak oddzielić skrupulatnie różne rodzaje redakcji. Czym innym jest redagowanie przekładów, czym innym książek napisanych w rodzimym języku (a i tu: czym innym literatura artystyczna, czym innym non‐fiction itd.), a jeszcze czym innym redagowanie dla czasopism, które mają jakieś swoje linie, standardy itd.

Trzecie dotyczy tych nieszczęsnych imiesłowów: jasne, w autorskich powieściach można się tego trzymać z określonych powodów, ale w innych obiegach – czy to naprawdę takie ważne? Czy trzymanie się jednej reguły nie służy przede wszystkim komunikatywności? Jasne, wolałbym się trzymać interpunkcji intonacyjno‐składniowej, bo jest przyjemniejsza, ale dzisiaj nic by z tego nie wynikało. No chyba że miałbym taki kaprys, żeby napisać w ten sposób opowiadanie albo powieść, to wtedy mogę to negocjować z redaktorem i wydawcą, a jeśli nie pasują mi te negocjacje, to mogę self‐publishować.

I o to mi szło w przytaczanym fragmencie.

OK, teraz lepiej rozumiem, o co Ci chodziło. Ale nie zgodzę się, że redaktorzy żyją z likwidowania spacji w pisowni imiesłowów. Żyją z tego, że autorzy często mają poważniejsze problemy ze składnią, konstrukcją argumentów, logiką wywodów itd. Zresztą, gdyby nie te zmienne normy, redaktorom byłoby łatwiej. Korektorom zresztą też.

To jest zresztą osobna dyskusja – bo trudno mi teraz wskazać kogoś, poza specami z poradni językowych, kto panowałby w pełni nad całym systemem norm językowych polszczyzny.

nie hajdowskiej, ale tej „normalnej”, konformistycznej

Rozumiem, ale wydaje mi się, że tego rodzaju przeciwstawienie: queer (szalony, nienormatywny, transgresywny) autor – normatywny redaktor – jest upraszczające.

Jasne, czasem zdarzają się autorzy, którzy na tyle panują nad swoim pisaniem, że kiedy stosują nieszablonowe rozwiązania, to widać, że robią to świadomie, z premedytacją – widać to też dlatego, że panują nad całą resztą. Ale znacznie częściej zdarza się, że autorzy usiłują coś udziwniać, albo tak im wychodzi, choć cała reszta kuleje. Wtedy można się domyślać, że nie jest to do końca zaplanowane, przemyślane. Zresztą nawet w takich sytuacjach negocjuje się z autorami, a nie zwyczajnie poprawia.

Natomiast inna sprawa dotyczy tego, jak często redaktorzy zachęcają autorów nie do ślepego przestrzegania reguł (które często oznacza też szkolniactwo w konstruowaniu tekstów), ale właśnie do stosowania większej róznorodności (stylistycznej, kompozycyjnej) na rzecz większej atrakcyjności tekstu.

Co w ew. wariantywności aż tak zagraża i komu? Think about it.

Jak to w życiu, warianty są po to, żeby z nich umiejętnie korzystać, ale to, powtarzam, rzadkość. Rzadko zdarzają się tacy autorzy, którzy chociaż zdają sobie sprawę z wariantywności pisowni nie z imiesłowami, a jeszcze rzadziej tacy, którzy wybieraliby jeden z wariantów z jakimś uzasadnieniem. Bo jeśli język dąży do ekonomii, to wariantywność, jeśli nie zanika, skutkuje wykształceniem się odmiennych zakresów semantycznych. I to jest dodatkowe pole do popisu dla sprawnego autora, ale dla niesprawnego oznacza dodatkowe kłopoty. Podobnie dla odbiorców, przynajmniej tych świadomych tych kwestii: kiedy muszą decydować w lekturze, co może stać za taką a nie inną decyzją, i dociekać, czy w ogóle coś za nią stoi.

W każdym razie nie wiązałbym działań komisji językoznawczych z interesami redaktorów. I w tym sensie zgadzam się z jesienią, że trochę ta notka niesprawiedliwa.

To dla usprawiedliwienia mojego pesymizmu zacytuję Jana Gondowicza, ale z innego tekstu:

Odtąd nie robię redakcji. I, szczerze mówiąc, chciałbym, by – jeśli idzie o literaturę – przestano wreszcie je robić. Czy redagował ktoś „Nienasycenie”, „Sklepy cynamonowe”, „Ferdydurke”? Pora na moment prawdy.

http://www.dwutygodnik.com/artykul/3675-rzemieslnicy-kultury-kapo-od-slow.html

nameste :

Jednak doprecyzowałem: „albo właśnie nieuniknionym sporze”. Tak czy inaczej, binarna opozycja przekształciła się w układ kombinatoryczny. Tak lepiej.

Ta koncepcja ścierania się osobowości tłumaczki i redaktora jest tyle widowiskowa, co nie do końca prawdziwa. Większość redakcji to po prostu rozmowa dwojga ludzi nastawionych na jak najszybsze dojście do porozumienia (w najlepszym układzie: dla dobra tekstu, w kapitalistycznym układzie: dla dobra wydawcy, który musi mieć to już, najszybciej) nad ostatecznym kształtem tłumaczenia. Najczęstsze słowo na marginesach redagowanych tekstów to „może” – „a może zróbmy to tak, a może przestawmy to tu, a może to jest w tym znaczeniu, a nie takim, a może to błąd autora, a może to zostawmy...”. Redakcja, udana, to zamienianie tego „może” na pewniki, dochodzenie do pewnego kompromisu, pozwalającego oddać smak najbliższy oryginalnemu z poszanowaniem zasad obowiązujących w języku docelowym (nie zawsze znanych tłumaczom, tu każdy tłumaczący ma serię anegdotek, że czegoś o polszczyźnie nie wiedział, uświadomił mu to dopiero uważny redaktor). Właściwie nie ma miejsca w tym procesie na starcie ego, wszystko jest negocjowalne, wszystko jest wariantywne, a wiedza redaktorki komplementuje wiedzę i intuicje tłumaczki, co ostatecznie pozwala dotrzeć do wariantów i bliższych oryginałowi i takich, na które osoba zrastająca się przez kilka miesięcy z tekstem, staje się ślepa (własne maniery są przezroczyste). Redaktor, jako pierwszy czytelnik przekładu, jest też czytelnikiem najważniejszym, nadaje kształt tłumackiej surówce, odsiewa plewy, zostawiając samo gęste, albo zagęszcza to, co zbytnio rozwodnione. Niewielu z tych, z którymi miałem przyjemność pracować – bo to przyjemność, redakcja to najczęściej jedyna inteligentna rozmowa o przetłumaczonym tekście jaką tłumacz ma okazję przeprowadzić – podchodzi do do tego z pozycji: tak tu musi być, bo słownik, bo marabuty z Rady Języka, bo zasady. Każda zasada z wyjątkiem ortografii i interpunkcji podlega negocjacjom (a w tych dwóch zakresach też jest pole manewru wyznaczane przez oryginał), generalnie cały ten proces to negocjacje mające na celu ocalenie naszego zakładnika – tekst oryginału, żeby był taki piękny i poruszający, jak przedtem, zanim się na niego porwaliśmy. Albo przynajmniej nadawał się do czytania.

Nie wiem, czy to szczęście, skoro przez prawie dekadę w zawodzie tylko raz trafiłem na redaktorkę, z która nie dało się pracować, i to też nie dlatego, że miała silne ego, a dlatego, że polski nie był jej pierwszym językiem i miała na jego temat różne ciekawe, ale kompletnie nieprawdziwe koncepcje. Otwieram pierwsze z brzegu własne tłumaczenie w stanie redakcyjnym (kategoria non‐fiction, popnauka, oryginał stylistycznie przezroczysty): wstawienia: 896, usunięcia 1055, komentarzy 311 (tu odbywają się negocjacje), stron 300. Otwieram świetne tłumaczenie, które miałem przyjemność redagować (non‐fiction, reportaż, mocno zagęszczone stylistycznie): wstawienia: 2306, usunięcia 2941, komentarzy 1273. 1400 poprawek redaktorskich w tekście? Jasne, w każdym.

Wynotowanie błędów redakcji w postaci wyjętego z kontekstu zdania (jak w skardze Hena casus zmiany „dużo lepszy” na „znacznie lepszy”) jest o tyle niesprawiedliwe, że nie wiemy, z jakich powodów ta zmiana zaistniała. Może od przysłówka „dużo” roiło się w sąsiednich zdaniach? Nawet Ty, nameste, taki rzetelny i obiektywny, dajesz się się przekonać Henowi, bo – jak piszesz – znasz ten typ biurokratycznej umysłowości. Czyli wiesz, że wśród redaktorek zdarzają się ciasne umysły, no to Henowi na pewno się taka trafiła. I jeszcze dodam, że hipokryzja w okrzykach Beaty Stasińskiej bardzo mnie zbulwersowała. Jakim cudem szef wydawnictwa stanął po jednej stronie z autorem, przeciwko redaktorowi? Jak w jakiejś walce dobrych z siłami zła. A kto redaktora zatrudniał, jeśli nie szef wydawnictwa? Może powinien posłużyć się ów szef jakimś „my”. „Bardzo pana przepraszamy”, „popełniliśmy błąd”. „Obniżyliśmy stawkę za redakcje i nikt nie dla nas pracować, zostali sami amatorzy”? Wydawcy lubią za psi grosz zatrudnić byle kogo, a potem się od niego odciąć (tu westchnienie do czasów, gdy redaktorzy pracowali na etacie i mogli książkę pana Józefa redagować latami, omawiając z nim zasadność każdego przecinka, czy też myślnika; omawiając!, a nie skreślając mu ołówkiem, bo przecinek wprowadzony na skutek ustnych negocjacji pisarz postrzega jako swój własny, nie jako obrazoburczy, jak ten wprowadzony mu siłowo na rękopis. A kto dziś płaci redaktorowi za to, że przez 6 godzin przy herbacie omówi z autorem trzy strony tekstu?)

Popieram Marcelego Szpaka – „Każda zasada z wyjątkiem ortografii i interpunkcji podlega negocjacjom” – bo jeśli autor/tłumacz wie, jakie ma być znaczenie zdania, jakie brzmienie, to rozwiązanie interpunkcyjne jest tylko jedno. Przecież te wszystkie spory mają doprowadzić nie do zwycięstwa drewnianej poprawności nad podejściem twórczym czy odwrotnie, lecz do zwycięstwa komunikatu.

Co do rozłącznej pisowni „nie” z imiesłowami. Proszę bardzo: „Perełka” Modiano, pisownia rozłączna. I przypuszczam, że rozłącza nie redaktor, tylko redaktor nie łączy tego, co tłumacz rozłączył („Perełkę” akurat tłumaczyła Bożena Sęk). Nie wydaje mi się, żeby redaktorzy na siłę wprowadzali autorom pisownię łączną, a jeśli nawet, to od czego jest korekta autorska?

Marceli Szpak najpiękniej opisał wzorzec współpracy na linii tłumacz‐redaktor. Tak to rzeczywiście wygląda, to jest reguła. Oczywiście czasami tłumacz ma przerost ego, czasami sobie coś kompensuje, czasami redaktor jest nieoduczony, czasami sobie coś kompensuje, ale rozpowszechnianie mitów, że redaktor to bezduszny operator walca, niczemu nie służy. Dobry redaktor, jak piszą tu chyba wszyscy, ma wiedzę o polszczyźnie o wiele szerszą i piękniejszą niż tłumacz. Łatwo go obśmiać na facebooku, że np. zmienił wszystkie „pospieszny” na „pośpieszny”, cham i prostak jeden, bez polotu (no bo jak latać walcem drogowym?), a tłumacz nigdy, przenigdy nie pisze „pośpieszny”, bo wprost uwielbia „pospieszny”, i nikt mu nie będzie po uwielbieniach walcem jeździł. A że tłumacz używający „pospiesznego” używa „pośpiech”, a nie „pospiech” i redaktor po prostu ujednolicił pisownię, to już nieważne – tego już tłumacz nie napisze. Zawsze z dystansem podchodzę do tych szyderstw tłumaczy, co to są tacy genialni i tacy skazani na drogę krzyżową pod ostrzałem Redaktorki Samo Zło.

No dobrze, a teraz idę czytać „Przejęzyczenie” (czeka od roku) i jeszcze tu wrócę :)

Anecdata z ostatniej redakcji:

Pierwsza książka młodej autorki. Mój pierwszy rzut oka w tekst (przy wycenie redakcji, więc pospieszny i uwarunkowany) i wrażenie raczej dobre. Tekst potoczysty, naszpikowany lekko metaforami, widać zaangażowanie i „czuć ducha” autorki. Siadam z zapałem do redakcji. I już po kilku stronach z zapałem poprawiam frazeologię, usuwam zbędne zdania powtarzające tę samą myśl kilka razy, dopytuję w komentarzach, o co chodzi, bo są fragmenty, których nie rozumiem, wygładzam strzeliste frazesy i górnolotne nabzdyczenia, a także zadziwiające, bardzo obrazowe metafory (poprawność, powiesz, tekst wyprasowany). I ciągle jest to bardzo interesująca i wciągająca książka.

Dzisiaj pisze się inaczej, pracuje nad tekstem inaczej, inna jest też odpowiedzialność za słowo. Inni są też wydawcy i czytelnicy. A czasami mam wrażenie, że „starsi państwo” (nie tyle metrykowo, co stażowo) w tej branży lubią sobie ponarzekać na te zmiany, ale trochę tak z piedestału, z pozycji uprzywilejowanej kogoś, kto tłumaczy samą literaturę wysokich lotów albo zupełnie nieznaną w szerszych kręgach poezję. Świetnie, wolno im. Tylko że potem zostaje wizja wrednej redaktorki o ptasim móżdżku, która nie rozumie artysty słowa, a te fascynujące negocjacje, o których pisze Szpak i które są także moim udziałem, przepadają, nikogo nie obchodzą. A przecież to w tej chwili jest sól naszej pracy – po obu stronach ekranu, tak autorskiej/tłumackiej, jak i redaktorskiej.

nameste :

I wreszcie, bo to nie pierwszy taki głos. Jest‐że jakiś rodzaj „zawodowej solidarności” redaktorów/ek? Odzywają się tu osoby dobre (a może i wybitne) w swoim fachu i mówią tyle, że bodaj niemożliwe, aby ktoś mógł zaniżać poziom tej profesji; takich zwierząt nie ma. Skąd to się bierze? Odruch obronny przed (krzywdzącym) uogólnieniem?

Nie wiem, czy istnieje zawodowa solidarność redaktorów. Wiem, że we mnie na przykład budzą wielki sprzeciw uogólnienia, że redaktor to samo zło, redaktor ogranicza i spłaszcza (a taki pogląd wyrażał na przykład Michał Kłobukowski i ja na przykład, znając jego podejście, nie przyjęłabym jego tłumaczenia do redakcji). Efektem rozpowszechniania takiego poglądu jest na przykład postawa debiutujących tłumaczy i autorów, którzy przystępują do pracy z redaktorem z takim właśnie podejściem: redaktor to zło konieczne, choć całkowicie niepotrzebne. No przecież wszyscy tak mówią!

Pracuję w zawodzie redaktora 36 lat. Moim zdaniem dobry redaktor to taki, który jest erudytą, ma szeroką wiedzę, dokształca się na bieżąco, ma wszechstronną wiedzę o języku, o jego mechanizmach, niekoniecznie nie popełnia błędów, bo od błędów językowych są słowniki; dostrzeże w tekście błąd niezależnie od tego, czy będzie on dotyczył fizyki kwantowej czy poezji mistycznej; zna język oryginału; jest doskonałym stylistą. I szacowałabym, że wśród wszystkich redaktorów powyższe warunki spełnia jakieś 5% (to, co tu piszę, chyba jest sprzeczne z teorią solidarności grupowej). Żaden nie jest wynagradzany należycie.

Najlepsi redaktorzy na ogół są również tłumaczami albo piszą swoje teksty.
I ci najlepsi również muszą słuchać tekstów o redaktorach jeżdżących walcem. Muszą słuchać, że tak naprawdę chcieliby być autorami czy tłumaczami/autorami, ale Bóg poskąpił talentu. Najwięcej takich uwag muszą słuchać od tych, którzy tłumaczą najgorzej. Lub piszą najbardziej grafomańsko.

Musielibyśmy chyba odbyć jakiś workshop^ – redaktorzy pokażą swoje poprawki, a ja pokażę (jeśli wyczaję), gdzie przekraczają (moim zdaniem) granicę między „potrzebną korektą” a „poprawką uznaniową” [poprawka uznaniowa: zmiana niekonieczna, zamiana jednego dobrego na inne dobre, wg gustu redakcji], granicę między „pomocą tekstowi” a „prasowaniem”. Albo odszczekam, jeśli do niczego nie uda mi się przyczepić. Deal?^

Jeśli to niemożliwe (a zapewne niemożliwe, na pewno trudno byłoby publicznie roztrzasać realne‐prace‐w‐trakcie), pozostają nam mieszane i ambiwalentne intuicje. Których część, jednostronnie, podostrzyłem na użytek blogonoty.

To nie jest możliwe, to pokazywanie :) Nawet najlepsi redaktorzy robią poprawki na swoją modłę, tego się nie da uniknąć i od tego są prace z autorem, owe negocjacje. Im gorszy przekład, tym więcej poprawek na swoją modłę, bo jeśli poprawiasz jedno powtórzenie na pół strony, masz szansę trzymać się stylu tłumacza. Jeśli co drugie zdanie piszesz od nowa, i nie tylko dlatego, że jest źle napisane, lecz dlatego, że nie jest ono zgodne z oryginałem, nie masz szansy pisać stylem autora (niezależnie od tego, czy ten styl jest nieznośnym bełkotem, czy muzyką dla ucha). Piszesz po swojemu, zwłaszcza jeśli sam tłumaczysz. A potem taki nieudolny tłumacz pisze w internecie, że w życiu by nie napisał „pośpieszny”, tylko „pospieszny”.

Więc to pokazywanie nie jest nawet potrzebne, moim zdaniem – im więcej masz doświadczenia, tym wprawniej robisz poprawki w cudzym stylu, ale nie da się zawsze.

P.S. Wybacz, nameste, że Ci się dzisiaj tak rozplewiłam na blogu.

Gdy pisałam, że dzisiaj inaczej się pracuje, miałam na myśli brak osobistego kontaktu między autorem/tłumaczem a redaktorem, pośpiech wydawniczy, a także ogólne obniżenie poziomu tekstów, które trafiają na rynek. Więc jakoś tak automatycznie nacisk z tej dbałości o autentyczność wypowiedzi autora, o świeżość czy nawet innowację językową przenosi się właśnie na dbałość o poprawność, spójność logiczną i stylistyczną. I wielu redaktorów się na tym skupia, nawet jeśli trafia im się tekst wybitny, w którym trzeba czasami spasować z poprawnością. Boją się wypuścić coś wychodzącego poza reguły.

Moim zdaniem bardzo cenne jest to przechodzenie z jednej strony ekranu na drugi – raz redakcja, raz tłumaczenie. Redagowanie cudzych tekstów pomaga mi w pracy nad przekładami, ale też odwrotnie – myślę, że dzięki własnej pracy tłumaczeniowej jestem bardziej wyczulona na niuanse redagowanych książek.

Rozmawiajmy dalej, to bardzo ciekawy i ważny temat.

nameste :

Wtem! Powiedzcie z praktyki: czy istnieje wstępny etap negocjacji? Taki, w którym Red pyta Aut/Tłu: „proszę powiedzieć, w jakim zakresie chce być pan/pani readgowany/a”, albo odwrotnie.

Nie spotkałam się z takim wypadkiem, nie wyobrażam sobie takiej sytuacji. Spotkałam się z sytuacjami, gdy tłumacz bardzo się bał, że redaktor mu coś zmieni na wersję „po swojemu” i zastrzegał, że nie chce. Przyznaję, że kiedy mnie to spotkało, poczułam się urażona, bo poprawianie inne niż konieczne uważam za nieprofesjonalne (choć oczywiście czasami tak się dzieje i jest to nieuniknione, ale wyłącznie w wypadku złego przekładu; a jednak na początku zakładamy, że żaden potworek nam się do opracowania nie trafił). A mnie to zastrzeżenie spotkało ze strony debiutantki. To trochę tak, jakby przyjść do lekarza i przypomnieć od progu „Panie doktorze, muszę zastrzec, że chciałabym być wyleczona”, prawda?

Z założenia poprawianie inne niż konieczne jest niedopuszczalne, więc dziwne byłyby też takie negocjacje wstępne.

Negocjacje, o których wcześniej była mowa, rozumiem jako ustalanie wersji, która odpowiada obu stronom, bo każdy ma własny styl i większość poprawek stylistycznych można podać w kilku wersjach, więc można też wybrać taką, która bardziej odpowiada tłumaczowi. W zakresie drobiazgów: jedni nie używają „lub”, inni nie używają „aby”. Niektórzy mają niechęć do inwersji. To w wersji optymistycznej – bo gdyby do tego sprowadzały się owe negocjacje, to życie redaktora byłoby cudowne. W wersji bliższej życie tłumaczy się tłumaczowi czy autorowi oczywistości, podtykając słowniki i tym podobne, a on i tak wie swoje.

Czy też na dzieńdobry działają albo doświadczenia poprzednich współprac (jeśli były), albo obie strony coś sobie domyślnie zakładają, wedle własnych, nie ujawnianych oczekiwań, a potem, bywa, szok, bo bardzo te oczekiwania okazują się rozbieżne.

Spotkałam się z takim wypadkiem, gdy bardzo, bardzo beznadziejny tłumacz zakładał, że zrozumiem jego zupełnie nie po polsku zapisany przekład (a nie rozumiałam) i poprawię. Bo redaktorzy poprzednich przekładów tak właśnie zrobili. Bardzo nie lubię tych redaktorów – powinni byli odrzucić wszystkie tamte przekłady, a tak padło na mnie. Ale do mnie ten tłumacz trafił już jako tłumacz z dorobkiem!

Takie starcie oczekiwań raz widziałam w wersji zupełnie groteskowej – otóż uznana tłumaczka oczekiwała do redaktorki (na szczęście nie byłam to ja), że jej poprawi przekład bardziej. Redaktorka świetna, naprawdę, książka była tłumaczona z rzadszego języka, więc trudno do niej dobrać redaktora. I to była tłumaczka naprawdę bardzo uznana. Napisała skargę do wydawcy. Zastrzegam, że nie chodziło o niepoprawione błędy, lecz o dodanie urody przekładowi.

nameste :

Racje Maćka Jakubowiaka („trzeba rozgraniczyć między różnymi rodzajami redakcji”) tu działają szczególnie mocno. Takie bowiem „negocjacje wstępne” są do pomyślenia w przypadku redakcji nie‐tłumaczenia. Przychodzi debiutant (czy ktoś o pozycji debiutanta) z tekstem, który – ze względu na tzw. dobro ksiażki – może wymagać totalnego przemeblowania aż do poziomu konstrukcji całości włącznie. „Ten rozdział przestawimy na koniec, tamten – trzeba dwukrotnie skrócić; postać X musi być czarną kobietą...”, or else. Trudno przyjąć, że autor musi się zgadzać na aż taki zakres ingerencji, choć pewnie często nie ma wyboru (wydawca: „w tym kształcie rzecz jest nie do wydania, autorze, do pracy!”).

Tak, rzeczywiście, to jest zupełnie co innego. I to nie jest żadna rzadkość – większość tekstów debiutantów wymaga takich głębokich prac. Autor ma wybór – może swojej książki u tego wydawcy nie wydać. Wydawca jednak na ogół lepiej od debiutanta wie, czy książka się nadaje do wydania.

Tylko... zdefiniuj „konieczne”. Trudno mi przyjąć (ze względu na powszechność działania rozkładu Gaussa), że zawsze tłumacz/autor bezzasadnie wierzga przeciwko mądrym i samoograniczającym się redaktorom. Mamy (jako symboliczny kontrprzykład) owo „rozczuliła się”, dopisane Henowi w didaskaliach przez redaktorkę. Zmiana konieczna?

Raczej niekonieczna. Mówię „raczej”, bo może z tekstu wynikało jednak, że ona się rozczuliła, a brakowało pomysłu na didaskalia. Jeśli tak nie było, to taka zmiana jest niedopuszczalna. Podobnie jak owe „rzekł/rzekła”, na które Hen się skarży. Jeśli on tak nie pisze, to nie można mu tak napisać, choćby nie wiadomo ile było powtórzeń i jak bardzo brakowało pomysłu na didaskalia. Trzeba poszukać innego rozwiązania.

Nie łudźmy się, te skargi na poprawki nie biorą się z powietrza. Większość redaktorów poprawia źle, albo za mało, albo niepotrzebnie. Opisałam ideał redaktora (a to tylko moja opinia, może ktoś ma inną), no i ten ideał nie poprawia tego, czego poprawiać nie trzeba.

Co tu jeszcze można powiedzieć w tym wątku? Ogólnego? Owszem, cieszą mnie rozmaite autentyczne „relacje z frontu”; to wzbogaca wiedzę, zwłaszcza gdy ktoś nie bierze bezpośrednio udziału w Walce. Ale czy układa się z tego jakaś uniwersalna konkluzja?

Do roboty :)
Te dyskusje nie mają końca. A moim zdaniem problem i tak zaczyna się i kończy u wydawcy – wydawca zatrudnia fatalnych redaktorów, bo nie chce dobrym dobrze płacić, bo się nie zna i daje sobie wmówić, że ci fatalni są świetni, bo nie daje czasu na rzetelne prace, bo nie chce stracić autora i zgadza się na wszystkie jego fanaberie.

nameste :

Wtem! Powiedzcie z praktyki: czy istnieje wstępny etap negocjacji? Taki, w którym Red pyta Aut/Tłu: „proszę powiedzieć, w jakim zakresie chce być pan/pani readgowany/a”, albo odwrotnie.

Gdy oddaję przetłumaczoną książkę, czasami piszę „list do redakcji”, uczulając osobę, która będzie tekst redagować na miejsca lub kwestie, które mi sprawiały problemy (niech spojrzy na to świeżym okiem) lub wyjaśniając, dlaczego podjęłam takie a nie inne decyzje, które mogą okazać się kontrowersyjne (uprzedzam w ten sposób możliwe batalie). Ale dopiero od niedawna, właśnie na bazie wcześniejszych doświadczeń.

Doświadczenie z ostatnich kilku dni. Po raz pierwszy zdarzyło mi się oddać tłumaczenie na polski do publikacji przez osoby, które naszego języka nie znają. W efekcie musiałam zredagować się sama. Dobrze, że minęło kilka miesięcy od oddania tłumaczenia – mogłam już na nie spojrzeć z dystansu i popoprawiać koślawości, wygładzić stylistykę. Tekst zyskał, ale nie jestem z niego w stu procentach zadowolona. Mam świadomość, że może jest tam coś, czego nie wyłapałam. Poczułam tak namacalną potrzebę redaktora jak jeszcze nigdy.