Po 24 lutego 2022 trudno coś pisać bez poczucia daremności.

Ale – powiedzmy.

Wśród wierszy Konrada Góry jest specjalna kategoria, jej udział maleje (jakby) z tomu na tom; na przykład w Pokoju widzeń (2011) była bodaj dominująca, ostatnio reprezentowana jest mniej licznie.

Chodzi o wiersze, w których każdy wers pisany jest z wielkiej litery. Ta starożytna konwencja zapisu mowy wiązanej w klasyce nie dziwi, choćby parusetstronicowy tasiemiec heksametryczny Titusa Lucretiusa Carusa O naturze rzeczy [De rerum natura], tak właśnie zapisany, wydaje się naturalny.

W poezji współczesnej sięgnięcie po tę formę, zwłaszcza gdy pojawia się selektywnie, a nie jako (dajmy na to) ogólny sygnał klasycystyczny tyczący całego autora, budzi zaciekawienie i prowokuje do pytań.

Zapewne ktoś już to zauważył i skomentował (ale sam nie trafiłem na taki komentarz).

Mnie otóż wydaje się, że to świadomie konstruowana kategoria wierszy‐sztandarów. W których pionowy rząd majuskuł robi za drzewce. Ale nic tu z pompy, szwarcparad itp. To bardziej chorągwie dziadowskie, prolskie, których godność [auć] nie pochodzi z dekretu czy [zbrojno‐herbowej] tradycji. Drzewce zaś – z kości znalezionych w lesie, związanych sznurkiem (z rzeczy przygodnych, napotkanych). Jak poniżej.

Deklinacja


Od Bertolta Brechta

Chodzę tu co drugi dzień do Wietnamczyków,
Zazwyczaj na kawę i tofu w ostrym sosie,
Rozliczałem się zwykle z górką, bo nie
Chce mi się nigdzie chodzić z drobnymi
Koronami, ale wracam, kończą mi się 
Pieniądze i dziś wziąłem makaron i 
Zapłaciłem równo: a ci przynieśli 
Mi podwójną porcję. To jest wiersz 
O porozumieniu bez słów. O tym,
Trzydzieścioro dziewięcioro, tego nikt nie powie.

W tej kategorii wierszy Góra mówi rzeczy ważne – ponadjednostkowo, zwraca się do określonego [implicite] adresata. Czyli do nas, tych, co chcą słuchać. (W innych wierszach domyślny adresat może nawet nieobecny.)

Co ważnego zostało powiedziane w Deklinacji?

Po pierwsze, idzie o radykalne zerwanie z ideą chórów (por. Brechtowskie: Chór Uczony, Wielki Chór, Chór Kontrolny). Tę kwestię domyśleć w kontekście przedostatniego wersu.

Po drugie, drzewcem przebija się tu patriarchalną frazę „czterdziestu sprawiedliwych”. Bardzo słusznie, widzimy to szczególnie dziś.