Krytyka Polityczna publikuje fragment „książki Agaty Bielik‐Robson i Tadeusza Bartosia Kłopot z chrześcijaństwem. Wieczne gnicie, apokaliptyczny ogień, praca, która ukazała się właśnie nakładem wydawnictwa Czarna Owca”.

Często czytuję ABR i nierzadko uważam za interesujące to, co ma do powiedzenia (gdy wypowiada się poważnie i nie wykraczając poza ramy własnej kompetencji). Także głos Bartosia – zorientowanego od wewnątrz w sprawach katolicyzmu – bywa interesujący (tym bardziej, im bardziej jest głosem na puszczy, o co w polskim katolandzie zgoła nietrudno). Ale to, co ci państwo uprawiają w tej dialogujacej książeczce, lekko #czytaliśmy‐większe‐bzdury jeży włos. Krótko mówiąc, gaworzą sobie, popadając co i rusz w poziom uproszczeń przekraczający granicę demagogii. Choć może w formule luźnej rozmowy do głosu dochodzą przeduprzedzenia i światopoglądowe osie, maskowane gdzie indziej przez ramy reguł dyskursu akademickiego & excathedralnego.

Tak mówią:

Tadeusz Bartoś: [...] rozmaite formy języka religijnego będą paradoksalnie niezastąpionym instrumentem diagnozy sytuacji egzystencjalnej człowieka. Gdyby więc dzisiaj pojawił się jakiś beztroski autor‐ateista i zaczął mówić, że religia to zabobon, że to są rzeczy nienaukowe, że religia jest generalnie szkodliwa, na przykład neurotyzuje ludzi albo do czegoś zmusza, to – trzeba przyznać – rozmijałby się trochę z sytuacją świata?

Agata Bielik‐Robson: To byłby kompletny anachronizm. Nie wiem, czy po doświadczeniach dwóch totalitaryzmów i z kilkuset milionami ich ofiar na całym świecie odwoływanie się do nauki, do takiego prostego scjentyzmu jako lekarstwa na wszelkie zło, nie jest po prostu śmieszne. Ja przepraszam bardzo...

T.B.: Ów naukowy racjonalizm miałby być nośnikiem pewnych postaw, które eliminują religię i tworzą człowieka w pełni racjonalnego, niepodlegającego iluzjom, które religia tworzy. Wolnego od uprzedzeń, przedzałożeń, owych Vorurteilen, o których pisał Gadamer.

A.B.-R.: Ale to jest kompletna bzdura. Nie było nigdy w dziejach takiego rozumu, którego czystą, wypreparowaną ideę się tu proponuje. Jak w ogóle pozbawiony afektów, emocji, substancji, czysto formalny rozum miałby sobie poradzić z podstawowymi kwestiami egzystencjalnymi, takimi jak cierpienie, śmierć, choroba bliskich?

T.B.: Może jest po prostu na to nieczuły?

A.B.-R.: Ale jeśli tak, to trudno sobie wyobrazić człowieka, który byłby tak kompletnie wyprany z substancji. Trzeba by mu chyba lobotomię przeprowadzić, żeby sobie pewnych pytań nie zadawał. Na tym polega problem okrojonego oświecenia, o czym pisze od jakiegoś czasu Jürgen Habermas, a z czym swoją drogą związany był jego zwrot do filozofii postsekularnej. Otóż okrojony rozum oświeceniowy nie ma nic do powiedzenia w pewnych życiowych i moralnych kwestiach.

Tymczasem religia ma, dlatego też rozum powinien uznać także i jej swoiste racje – na tym właśnie polega zwrot postsekularny, który nie unieważnia świeckiej nowoczesności, a jedynie przemyśliwa na nowo rolę religii w jej tworzeniu, czyli hasłowo rzecz ujmując – udział objawienia w Oświeceniu.

Przepraszam za przydługi cytat, znajdźcie sami chochoły, trywialne błędy wynikania i inne takie; to nietrudne, leżą ostentacyjnie na widoku.

* * *

A znowuż w innym tekście Cezary Michalski, odprawiwszy drobną bucówę w stylu dawnego Michalskiego z „Dziennika”:

Szukałem kulturowej oryginalności, natrafiłem na naturalistyczny banał. Młode samczyki alfa na peryferiach czują się kastrowane przez ideę centrum, przez wielkie narracje przychodzące z centrum. Dlatego również w sporze o „wielkie narrację” na portalu KP zobaczyliśmy tak typowe genderowe rozdanie. Agata Bielik‐Robson kontra samczyki alfa – pseudokonserwatywne, pseudolewicowe – pseudo, gdyż o żadnym konserwatyzmie czy lewicy nie ma tu nawet mowy, wszystko to są tylko maski peryferyjnego testosteronu.

puentuje z grubej rury:

To konieczność zlokalizowania, inkulturacji wielkich narracji chrześcijaństwa i Oświecenia uczyniła kiedyś z tej tępej, nienawistnej, resentymentalnej „lokalności” nowoczesne narody, wspólnoty, które zeszły z drzew, wyszły z jaskiń, zbudowały miasta, świątynie, parlamenty i sądy. Nawet w Polsce. Na jakiś czas.

Jasne, przed chrześcijaństwem barbarzyńcy nie mieli nawet świątyń, miast, parlamentów (gdy sobie przypomnę tysiącletnią instytucję islandzkiego tingu, to aż mnie ręka świerzbi).

Prawda, że dziwną tu zbieżność obserwujemy, rozpiętą na zestawieniu oświecenie – objawienie?

* * *

Jeśli tak „Krytyka Polityczna” zamierza (zamierza?) promować idee postsekularyzmu, to niech się lepiej zastanowi. Sam miałem te ciągoty postsekularystyczne za podejrzane, a co najmniej – za kiepsko eksplikowane (datuje się to z grubsza od momentu wydania w KP książki Badiou o św. Pawle). Ale przytoczone wyżej teksty brzmią już tylko jak kiepski żart.