Ostatni numer dwutygodnika można potraktować jako prowizoryczną wystawę polskich lat dziewięćdziesiątych, czasu, który po smucie poprzedniej dekady wybuchł nadziejami i w którym te nadzieje zdążyły (w większości) powyzdychać. Jak pisze Bartosz Żurawiecki:

Lata 90. to nie tylko dekada marnej, często brudnej polityki. To także czas ekspansywnej, bezczelnej klerykalizacji. Czas, gdy do władzy – realnej, ale przede wszystkim symbolicznej – dorwali się ojcowie z powielacza, herosi ze styropianu, a potem ich sfrustrowane dzieci z prawego, czy raczej prawicowego, łoża. To czas, gdy z niedowierzaniem odkrywaliśmy, że bohaterowie podziemia są w wielu wypadkach zwykłymi kretynami. [...] To czas belfrów, którym etos pomylił się z ego, którzy umieli jedynie pouczać i wykluczać. Czas zapaści artystycznej (patrz: polskie kino) oraz intelektualnej.

Zdaję sobie sprawę, że mogę brzmieć jak jeden ze wspomnianych wyżej niechcianych synów Michnika, którzy z powodu frustracji i traumy odrzucenia nabawili się zaparcia w głowach. Ale ja nie jestem z tego miotu. Mnie, prawdę mówiąc, w latach 90. w ogóle mało interesowało to, co się dzieje w przestrzeni publicznej.

Obok jeden z owych „niechcianych synów Michnika”, Cezary Michalski, wspomina brulion w łotrzykowsko‐romantycznym sosie – jako pismo szlachetnych, choć zwariowanych, szmuglerów przemycających do Polski zapoznane (za przyczyną smuty) elementy kultury Zachodu. W tych wspominkach znaleźli się ważni i „klasyczniejący” od połowy lat 90. „młodzi literatury” (Świetlicki, Podsiadło, Sendecki, Gretkowska, Goerke, Filipiak, Stasiuk) oraz „świrnięci” (Tekieli, Sajnóg); inni, którzy odnaleźli się we „Frondzie”, „Życiu z kropką” i pampersili walendziakowską telewizję, nie są już obecni, nie pasują do tego sosu.

Zanim jednak nastąpił wspomniany przez Żurawieckiego „czas zapaści intelektualnej”, miało miejsce ożywienie. Mówiono o „końcu centrali”, tyle rozmaitych pism powstawało (lub przechodziło do tzw. pierwszego obiegu) poza Warszawą. Ale i w samej centrali próbowano. Przez parę lat wychodził gratisowy „Ex Libris”, połączony jedynie finansami z „Życiem Warszawy”, jedno z najciekawszych pism lat 90. (dziś: trzy zdania w wikipedii), za pomocą śmiałej nachodnikowej reklamy próbowano zdobyć publiczność dla nowego dziennika – „Obserwatora” (brak hasła w wkipedii), w tych latach nawet „Gazeta Wyborcza” miała regularny dodatek o książkach w głównym wydaniu – normalnie jak w Europie czy w NYC, trudno uwierzyć.

Ale „kasa, misiu, kasa” – kto pamięta, że pierwsze numery kolorowego weekendowego dodatku „GW” (16 stron zdumiewająco dziś dużego formatu) nie miały ani jednej reklamy? Po „Ex Librisie” nie został dziś praktycznie żaden ślad w sieci, a wrocławski poznański „Nowy Nurt” – jedno z najważniejszych literackich pism połowy lat 90. – zniknął z dnia na dzień po właścicielskiej decyzji, nadanej jakoby z pokładu jachtu leniwie przemierzającego jakieś morza południowe. Co się stało z „Wyborczą” – obserwujecie sami.

Wróćmy jednak do dwutygodnikowej „muzealnej” ekspozycji. Jest tam parę jeszcze innych, ciekawych tekstów, o radiach i muzyce (ze znamiennym podtytułem: „Od chaosu do sformatowania”), o sztuce czy wreszcie o grach komputerowych.

Czy wyłania się z tych (nader subiektywnych) wspominek jakiś obraz? Sam nie wiem. Może dlatego i ta blogonota jakaś taka chaotyczna.